Ով ենք մենք

Օսմանյան կայսրության անկումից հետո դաշնակից տերությունները գրավեցին Կիլիկիան ու ջանքեր գործադրեցին օգնելու հայ գաղթականներին վերադառնալ իրենց հայրենի բնակավայրերը։ Նախագիծը հաջողեց։ Օրինակ՝ 1919 թ.-ին Հալեպի հայ գաղթականների թիվը նվազեց՝ տասը ամսում 15 000-ից հասնելով 7 000-ի։ Աճող հայ բնակչությանն աջակցելու համար ՀԲԸՄ-ն գրասենյակներ բացեց Կիլիկիայում և ֆինանասական օժանդակություն տրամադրեց այն բազմանդամ հայ ընտանիքներին, որոնք պատրաստվում էին հեռանալ Հալեպից։

Ցավոք, երկու տարի անց, երբ Ֆրանսիացիները տարածաշրջանը զիջեցին նորաստեղծ Թուրքիայի Հանրապետությանը, հայերը կրկին ստիպված էին փախչել Կիլիկիայից։ Հիասթափված տիրող իրավիճակից՝ ՀԲԸՄ-ի ղեկավարությունն արագ արձագանքեց՝ ևս մեկ անգամ հայերին Կիլիկիայից տարհանելով և Սիրիայում ու Լիբանանում վերաբնակեցնելով։

Կարևորելով գաղթական ​​երեխաների կրթությունը հայության գոյատևման ապահովման ճանապարհին՝ ՀԲԸՄ-ն նոր վճռականությամբ վերադարձավ այս նպատակի իրագործմանը: Մերձավոր Արևելքում միությունը 1920-ականներին հիմնեց և հովանավորեց բազմաթիվ որբանոցներ ու դպրոցներ՝ երեխաների ու երիտասարդների համար ապահովելով տարրական կրթություն և մասնագիտական ​​ուսուցում՝ կոշկակարություն, փայտամշակում և ասեղնագործություն, դրանով իսկ նպաստելով, որ նրանք չափահաս տարիքում դառնան ինքնաբավ:

1924 թ. Երուսաղեմ կատարած այցի ժամանակ Եթովպիայի գահաժառանգ Հայլե Սելասիեն հնարավորություն ունեցավ լսելու Երուսաղեմի ՀԲԸՄ Արարատյան որբանոցի փողային նվագախմբի 40 անդամներին: Այդ պատմական օրը, մեծապես տպավորվելով մանկատան երեխաների տաղանդով ու հմտությամբ, նա անմիջապես երեխաներին հրավիրեց իր երկիր: Եթովպիա տեղափոխվելուց հետո նրանք ստեղծեցին Կայսերական փողային նվագախումբն ու Սելասիեի թագադրման համար առաջին անգամ կատարեցին երկրի օրհներգը, որը հեղինակել էր Գևորգ Նալբանդյանը:

Հետպատերազմյան ժամանակաշրջանում, ՀԲԸՄ-ի ղեկավարությունը, նկատելով, որ Մերձավոր Արևելքի ապագան որոշվելու է Եվրոպայում, 1921թ. միության կենտրոնատեղին Կահիրեից տեղափոխեց Փարիզ: ՀԲԸՄ նախագահ Պողոս Նուպարին խնդրեցին հայությունը ներկայացնել միջազգային բանակցություններում։ Մի քանի տարի անց կազմակերպությունը ընդգրկվեց շվեյցարական օրենսդրության ներքո՝ օժտելով նրան իրավական կարգավիճակով, որն անհրաժեշտ էր ոչ առևտրային կազմակերպություն դառնալու համար:

Ձգտելով ստեղծել մշտական ​​համայնքներ, որտեղ հայերը կարող էին վերականգնել իրենց կյանքն ու կառուցել ապագան` Խ. Հայաստանը հայտնվեց միջոցների ներդրման կիզակետում: Խ. Հայաստանի պաշտոնյաների կողմից 1923 թ. ընդունված որոշմամբ, ՀԲԸՄ-ն դարձավ միակ համահայկական բարեսիրական կազմակերպությունը, որին թույլատրվեց գործել երկրում: ՀԲԸՄ-ն լծվեց տիպար ֆերմաների ու գյուղատնտեսական դպրոցների կառուցման, ինչպես նաև որբերին հայրենիք տեղափոխելու գործերին։ Տնտեսական տխուր իրավիճակի ու սովի հաղթահարման նպատակով, ՀԲԸՄ-ն նախաձեռնեց դեղորայքի, սննդի և հագուստեղենի մատակարարումներ: Հաջորդ 14 տարիներին ՀԲԸՄ-ն աջակցեց ենթակառուցվածքների ստեղծմանը, գյուղական վայրերի զարգացմանն ու որբերին կրթության ու խնամքի ապահովման ծրագրերին:

Ցեղասպանությունից փրկվածներին Հայաստան տեղափոխելու նպատակով, ՀԲԸՄ-ի ջանքերով Եվրոպայից ու Մերձավոր Արևելքից հայրենադարձվեցին շուրջ 17000 գաղթականներ: ՀԲԸՄ-ն կենսական դեր խաղաց Կոմիտաս վարդապետի աճյունները Հայաստան տեղափոխելու գործում։

Հանրային առողջությունը զարգացնելու ու կյանքի որակը բարելավելու նպատակով, ՀԲԸՄ-ի բարերարները միջոցներ հայթայթեցին առողջապահական հաստատությունների հիմնման համար: Կարճ ժամանակում ՀԲԸՄ-ն հիմնեց Դարուհի Հակոբյան ծննդատունը (ներառյալ մանկաբարձների դպրոցը), Մարի Նուբար ակնաբուժարանն ու Ավետ Սարգիս կատաղաբուժարանը Երևանում:

Այս ընթացքում ՀԲԸՄ-ն հիմնեց նաև Հայաստանում իր առաջին գրասենյակը՝ Երևանի համալսարանի դասախոսների և այլ մտավորականների համար նախատեսված բազմաբնակարան շենքը, որը կոչվում էր «Բարեգործական տուն»՝ Աբովյան փողոցում: ՀԲԸՄ-ն ֆինանսավորեց նաև բազմաթիվ կրթական ծրագրեր:

Ապացուցելով, որ ՀԲԸՄ-ն մարդասիրական ծրագրերում արժեքավոր գործընկեր է՝ տնտեսություններ և գյուղատնտեսական դպրոցներ կառուցելու համար խորհրդային իշխանությունները ՀԲԸՄ-ին հողամասեր տրամադրեցին Եղվարդում և Դալմայում: Ամենահավակնոտ ծրագիրն անշուշտ Նուբարաշեն ավանի հիմնումն էր՝ Պողոս Նուբար փաշայի մտահղացմամբ ու Ալեքսանդր Թամանյանի նախագծմամբ, որով այնտեղ էին բնակվելու արտասահմանից ներգաղթածները: Նուբարաշենի հողատարածքների ոռոգման, բնակելի տների ու գործարանների, դպրոցի, հիվանդանոցի ու թատերաշենքի կառուցման աշխատանքներն սկսվեցին 1931 թ.: Մինչև 1936 թ. ՀԲԸՄ-ն նախագծում արդեն ներդրել էր 417000 ԱՄՆ դոլար, սակայն ստալինյան բռնությունների պատճառով ստիպված ընդհատեց ծրագրի ֆինանսավորումը:

1930-ականներին ՀԲԸՄ-ն առաջնահերթություն է տվել ողջ Սփյուռքի հայ ​​համայնքների սնուցմանը` տեղահանված հայերին գոյատևման դրությունից առաջնորդելով դեպի վերապրում: Կազմակերպությունը հատուկ ուշադրություն է դարձրել երիտասարդական ծրագրերին՝ 1933թ. ստանձնելով Հայ երիտասարդաց ընկերակցության (ՀԵԸ) ղեկավարությունը՝ խթանելու մշակութային, մարզական, սկաուտական ​​և սոցիալական գործունեությունն ու համախմբելու հայ երիտասարդությունը: Մինչև 1938 թ. ՀԵԸ-ն ուներ 16 մասնաճյուղ 1800 անդամներով, որոնք հետագայում աշխարհասփյուռ հայ համայնքներում հպարտությամբ ստանձնել են ղեկավար պաշտոններ:

Երկրորդ աշխարհամարտի բռնկումից ու Փարիզի նացիստական ​​գրավումից հետո ՀԲԸՄ-ն որոշեց իր կենտրոնատեղին տեղափոխել Նյու Յորք: Գիտակցելով, որ ԱՄՆ-ը Երկրորդ աշխարհամարտից հետո դառնալու է միջազգային ասպարեզում առաջատար խաղացողներից մեկը՝ ՀԲԸՄ ղեկավարությունը հեռատեսություն ցուցաբերեց տեղափոխվելու այնպիսի երկիր, որը կարող էր անվտանգության երաշխիք լինել:

Երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքում 20 միլիոն քաղաքացիների ողբերգական կորստից հետո Խ. Միությունը կարիք ուներ համալրելու իր աշխատուժը, որով դիմեց սփյուռքյան կազմակերպություններին, այդ թվում ՀԲԸՄ-ին` խրախուսելու աշխարհասփյուռ հայերի ներգաղթը: ՀԲԸՄ-ն, հավատալով հայերին իրենց հայրենիքում ընդունելու մասին Խ. Միության տված խոստումներին, ինչպես նաև այն նշաններին, որ ԽՍՀՄ-ն ամուր կանգնած է Թուրքիայի դեմ, միացավ այդ ջանքերին ու ինքնուրույն հանգանակեց ավելի քան 1 000 000 դոլար՝ ի նպաստ 100 000 հայերի ներգաղթին: Խաբվելով խորհրդային քարոզչության կողմից՝ հայրենադարձները, ցավոք, կանգնեցին սննդեղենի, բնակարանների և աշխատատեղերի խնդրի առաջ, ինչը բոլորովին նման չէր իրենց խոստացված դրախտին:

Հայոց ցեղասպանությունից հետո, վերապրած երեխաների և թոռների մի ամբողջ սերունդ էր հասունանում սփյուռքում, իսկ նրանց բարօրության ի խնդիր ՀԲԸՄ-ն առանցքային դեր էր կատարել: Երիտասարդական ծրագրերից մինչև սոցիալական միջոցառումներ ու հավաքույթներ, համայնքները համախմբվում ու ձևավորում էին հատուկ շահագրգիռ խմբեր: Դրանք ուղղված էր կապերի ու ինքնության պահպանմանը և ՀԲԸՄ ծրագրերի համար դրամահավաքի աշխատանքներին: Դա «ակումբ» կոչվող մշակութային կենտրոնների դարաշրջան էր՝ աշխարհի բազմաթիվ քաղաքներում ստեղծված վայրեր և հնարավորություններ համայնքի զարգացման համար:

Իր հիմնադրումից ի վեր ՀԲԸՄ-ն մշտապես աջակցել է Հայ Առաքելական Եկեղեցուն, գիտակցելով, որ հայ եկեղեցին ազգային ինքնության հենասյունն է՝ համայնքային թէ համահայկական առումներով: Հայ եկեղեցու հետ հարաբերություններում ջրբաժան պահը եղավ 1960 թ., երբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն այցելեց Նյու Յորք, որտեղ նա առաջին անգամ հանդիպեց ՀԲԸՄ նախագահ Ալեք Մանուկյանին: Այդ հանդիպումից հետո առավել սերտ կապեր հաստատվեցին ՀԲԸՄ-ի և Ս. Էջմիածնի միջև, ինչը հանգեցրեց լայն համագործակցության: Ի թիվս բազմաթիվ հաջողված ծրագրերի՝ ՀԲԸՄ-ն հովանավորեց հայկական ճարտարապետական ​​հուշարձանների վերականգնումը Խ. Հայաստանում, որոնց թվում էին Սանահինի և Հաղպատի վանքերը:

Հասկանալով գալիք սերունդների ձևավորմանը նպաստելու անհրաժեշտությունը՝ 1960-ականներին զգալիորեն ընդլայնվեցին ՀԲԸՄ-ի երիտասարդական ծրագրերն ու կրթաթոշակների տրամադրումը ուսանողներին: Վերապրողների առաջին սերնդի ներկայացուցիչները առաջնահերթություն են տվել արժանի ուսանողների բարձրագույն կրթության ապահովմանն ուղղված հիմնադրամների ստեղծմանը: Միայն 1964 թ. ՀԲԸՄ-ի կրթաթոշակային ծրագրից օգտվել է շուրջ 100 ուսանող:

Միևնույն ժամանակ, ՀԲԸՄ-ի ղեկավարությունը գիտակցում էր, որ ամառային ճամբարները հզոր ազդեցություն կարող են գործել համայնքաշինության վրա, այդ նպատակով Նյու Յորք նահանգի հյուսիսում բացեց իր առաջին «Նուբար» ճամբարը 1963 թ.: Այդ ժամանակից ի վեր աշխարհի տարբեր ծայրերում գտնվող ՀԲԸՄ-ի տասնյակ ճամբարներում հայ երիտասարդները խորացրել են իրենց կապը հայկական ժառանգության հետ:

Մերձավոր Արևելքի հայերը զերծ չեն մնացել 20-րդ դարի տարածաշրջանային ցնցումներից, և ՀԲԸՄ-ն ջանք չի խնայել արձագանքելու օգնության ծրագրերով: Մասնավորապես, Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ ՀԲԸՄ-ն երկարատև պարտավորություն է ստանձնել հայ և լիբանանյան մեծ համայնքի նկատմամբ` գործարկելով իր դարմանատներն ու աջակցելով ՀԲԸՄ-ի սեփական և այլ դպրոցներին, ինչպես նաև Ալեք Մանուկյան մշակութային և մարզական կենտրոնը ծառայեցնելով որպես ապահով ապաստարան կարիքավորներին:

Հիմնվելով հաջորդ սերունդների ձևավորմանը նպաստող իր գործունեության վաղեմի ավանդույթների վրա՝ ՀԲԸՄ-ն իր ուշադրությունը կենտրոնացրեց ուսանողներին իրենց կարիերայի ներուժը բարձրացնելու հնարավորություն ընձեռնող ծրագրերի վրա: ՀԲԸՄ Նյու Յորքի ամառային պրակտիկայի ծրագիրը մեկնարկել է 1987թ.-ին՝ հզորացնելու հայ երիտասարդներին՝ իրենց կարիերայի սկզբում նշանակալի մասնագիտական հնարավորությունների միջոցով: Նյու Յորքի առաջին ծրագրի հաջողությունը ոգեշնչեց քույր ծրագրերի մեկնարկը Լոս Անջելեսում (1989), Փարիզում (2003), Երևանում (2007), Մոսկվայում (2010), Լոնդոնում (2015), Բուենոս Այրեսում (2017) և վերջին շրջանում Բոստոնում (2019)՝ վերածվելով իսկական միջազգային հաջողության: Այժմ այն հայտնի է որպես Գլոբալ առաջնորդության ծրագիր, և որը հիմք է ստեղծել ամբողջ աշխարհում հաջողակ հայ մասնագետների զարգացմանը:

1988թ. դեկտեմբերին Հայաստանում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից հետո ՀԲԸՄ-ն անհապաղ քայլեր ձեռնարկեց հսկայական միջազգային օգնության ապահովման ուղղությամբ: Բազում կյանքեր փրկող արտակարգ իրավիճակների կարևորագույն այդ ջանքերը վերահսկվում էր ՀԲԸՄ-ի ղեկավարության կողմից՝ այն ժամանակվա փոխնախագահ Լուիզ Մանուկյան Սիմոնի առաջնորդությամբ: Աղետից երեք օր անց ՀԲԸՄ-ն հագուստեղեն, պարեն, դեղորայք և կենսական այլ  անհրաժեշտ ապրանքներ առաքեց Հայաստան: Կազմակերպվեց նաև աղետից տուժածների բուժում ԱՄՆ-ում, միաժամանակ նույն նպատակով արտերկրից Հայաստան ուղարկվեցին մասնագետներ: 1991-ի վերջերին ՀԲԸՄ-ն հանգանակել էր ավելի քան 10 միլիոն դոլար՝ ի նպաստ երկրաշարժից տուժածներին: ՀԲԸՄ-ն նաև Գյումրիում հիմնեց 10,000 տոննա տարողությամբ սառցարան-մթերանոց:

Ավերիչ երկրաշարժից հետո ՀԲԸՄ-ն Գյումրիում իրականացրեց բազմաթիվ մարդասիրական և շինարարական ծրագրեր, այդ թվում՝ Սուրբ Հակոբ եկեղեցու վերանորոգումը (2002թ.), Գյումրու արվեստի ակադեմիայի հիմնումը (1997թ.): Այստեղ են գտնվում Կինոյի և թատրոնի պետական ​​ինստիտուտը և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական ​​կոնսերվատորիայի և Երևանի գեղարվեստի ակադեմիայի Գյումրու մասնաճյուղերը։ ՀԲԸՄ-ն վերակառուցել է նաև Գյումրիի հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հ. 3 և Լորդ Բայրոնի դպրոցները:

Հայաստանի անկախացումից հետո ՀԲԸՄ-ի գործունեության շրջանակը Հայաստանում կտրուկ ընդլայնվեց՝ երկրի սոցիալական և տնտեսական արդիականացման նպատակով: Մեկ տարի առաջ Երևանում հիմնված գրասենյակի սկզբնական նպատակն էր վաղ անկախության ժամանակաշրջանում երկիրը ապահովել անհրաժեշտ ռեսուրսներով: ՀԲԸՄ նախագահ Լուիզ Մանուկյան Սիմոնի ղեկավարությամբ բազմաթիվ կարևոր ձեռքբերումների թվում էր 1991 թ. Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի հիմնադրումը, որը ԱՄՆ-ի կողմից հավատարմագրված առաջին հաստատությունն էր նախկին Խ. Միությունում: Ակտիվ մշակութային կյանքի զարգացմանը նվիրված նախագծերը նույնպես կազմեցին կազմակերպության ջանքերի զգալի մասը: Առանձին ավեստագետների, թատերական խմբերի և երաժշտական ​​համույթների, մասնավորապես՝ Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հովանավորումները, հակառակ անկայունության ու քաղաքական ցնցումներին, օգնեցին նորանկախ երկրում ստեղծել բնականոն վիճակի զգացում:

1995-ին Լոս Անջելեսում Երիտասարդ արհեստավարժների առաջին խմբի ստեղծմամբ ՀԲԸՄ-ն օգտագործեց երիտասարդական ոգևորության ուժը՝ խթանելու փոփոխությունները: Յաջորդող տարիներին ԱՄՆ-ում, Ավստրալիայում, Եվրոպայում, Մերձավոր Արևելքում ստեղծվեցին բազմաթիվ ԵԱ խմբեր, որոնք համախմբեցին աշխարհասփյուռ հայ երիտասարդներին՝ ծառայելու Հայաստանի և սփյուռքի զարգացմանը՝ մշակութային միջոցառումների, դրամահավաքի ջանքերի, սոցիալական շահերի պաշտպանության ծրագրերի միջոցով:

ՀԲԸՄ-ն կենտրոնացել է առողջապահական նախաձեռնությունների վրա: 1988-ի երկրաշարժի և հաջորդող տարիներին ՀԲԸՄ-ն բժշկական սարքավորումներ է տրամադրել ՀՀ-ին, ինչպես նաև, համախմբելով աշխարհասփյուռ մասնաճյուղերի ջանքերը, արտասահմանյան հիվանդանոցներում վիրահատություններ ու բուժում է ապահովել բուժառուներին:

ՀԲԸՄ-ն ֆինանսավորում է նաև կենսական հաստատությունների ստեղծումը՝ ինչպես պլաստիկ և վերականգնողական վիրաբուժության կենտրոնները Էրեբունի և Երևանի Միքայելյան հիվանդանոցներում 1992 և 1993 թթ.: Մի քանի տարի անց հիմնադրվեց Երևանի պետական ​​բժշկական համալսարանի Գերձայնային կենտրոնը, Հայաստան բերվեցին նորագույն տեխնոլոգիաներ, վերապատրաստվեցին հարյուրավոր բժիշկներ: ՀԲԸՄ-ն աջակցեց նաև Սուրբ Ներսես հիվանդանոցի հիմնադրմանը Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածնի հետ 2001թ.-ին, որն այժմ հայտնի է որպես Իզմիրլյան բժշկական նենտրոն:

ՀԲԸՄ-ն շարունակում է բժշկական սարքավորումներ և օգնություն տրամադրել Հայաստանում և Արցախում։ Կարդացե՛ք ավելին մեր առողջապահական ծրագրերի մասին:

Երիտասարդ ու ծաղկող Հայաստանի զարգացման համար ՀԲԸՄ-ն մշակեց տարբեր ծրագրեր, այդ թվում՝ սփյուռքահայ երիտասարդների Հայաստան այցելությունները, որոնք միտված էին ամրապնդելու նրանց ինքնությունը, կառուցելու կամուրջներ և խրախուսելու ազգի կայուն աճը: ՀԲԸՄ նախագահ Պերճ Սեդրակյանի ղեկավարությամբ ՀԲԸՄ-ն հիմնել է «Բացահայտի՛ր Հայաստանը» ծրագիրը (2003 թ.), «Գլոբալ առաջնորդության ծրագիրը» Երևանում (2007 թ.), «Armenie Terre de Vie» (2011 թ.) և «Երաժշտական ​​Հայաստան» ծրագիրը (2012): Ծրագրերի շարքում հիշատակության արժանի են նաև սփյուռքի կենտրոններից՝ Բեյրութից, Բուենոս Այրեսից և այլ գաղութներից դպրոցական և սկաուտական խմբերի այցելությունները: Այս ծրագրերը մեծ դեր են խաղացել համախմբվածության զգացում ստեղծելու գործում և նպաստել միասնության համընդհանուր զգացողության ձևավորմանը:

1994-ի զինադադարից ի վեր կենսական աջակցություն ցուցաբերելով Արցախի Հանրապետության վերականգնմանը, մեկ տասնամյակ անց ՀԲԸՄ-ն սկսեց ավելի երկարաժամկետ ներդրումներ կատարել տեղում: 2004-ին, նախագահ Պերճ Սեդրակյանի ղեկավարությամբ, ՀԲԸՄ-ն գլխավորեց միջազգային ջանքերը՝ հույս և զարգացում բերելու առավել տուժած համայնքներին: Այդ նախաձեռնության շնորհիվ Հադրութի շրջանի Նորաշեն, Բարեշեն և Ջրակն գյուղերում կառուցվեցին 35 տներ, բժշկական կենտրոն, դպրոց ու մանկապարտեզ: 2006 թ. հարյուրավոր աշակերտների համար բացվել է նաև Ստեփանակերտի թիվ 7 դպրոցը։ Հինգ տարի անց ՀԲԸՄ-ն համագործակցեց «Ֆրութֆուլ Արմենիա» հիմնադրամի հետ՝ «Նոր ուսումնական ռազմավարություն» ծրագրի շրջանակներում Արցախի յուրաքանչյուր դպրոցական երեխայի հատկացնելով մեկ նոութբուք:

ՀԲԸՄ-ի հովանավորությամբ 2004 թ. ստեղծվել է Արցախի կամերային նվագախումբը: Նվագախումբն այսօր էլ շարունակում է աշխուժացնել մշակութային կյանքն ու տարածում դասական երաժշտությունը:

2009 թ. Հայկական վիրտուալ քոլեջի՝ աշխարհում առաջին առցանց հայկական դպրոցի մեկնարկով, ՀԲԸՄ-ն սկիզբ դրեց տեխնոլոգիայի միջոցով հայկական մշակույթի, լեզվի և պատմության հասանելիության դարաշրջանին: Լեզուների ուսուցման ու մշակութային զարգացման համար հարմարեցված ինտերակտիվ հավելվածներն ու էլեկտրոնային գրքերը աննախադեպ ներգրավվածություն ապահովեցին հայագիտության մեջ: ՀԲԸՄ WebTalks-ը ստեղծվել է ավելի լայն թեմաներով ներգրավվածությունն հեշտացնելու նպատակով: Այս ծրագիրը հարուստ շտեմարան է իր առցանց տեսանյութերի շարքով, որտեղ մտքի առաջնորդներն ու աշխույժ մտածողներն ամբողջ աշխարհից կիսում են իրենց փորձը:

2019 թ. ՀԲԸՄ-ն ևս մեկ անգամ հեղափոխեց հասանելիությունը՝ փորձարկելով ՀԲԸՄ ATLAS-ը՝ էլեկտրոնային ուսումնական ռեսուրսների եզակի կենտրոնը, որը ողջ աշխարով մեկ ներկայացնում ու տարածում է հայկական ժառանգությունը: Ունենալով վիրտուալ ներկայություն աշխարհի ավելի քան 100 երկրներում՝ ՀԲԸՄ-ն շարունակում է վերաիմաստավորել համաշխարհային համայնքները՝ կրթական ռեսուրսներ տրամադրելով հայագիտությամբ հետաքրքրվողներին:

Հենվելով երկարամյա աջակիցների ցանցի վրա՝ ՀԲԸՄ-ն 2012 թ. հիմնադրեց Սիրիահայերի Մարդասիրական օգնության հիմնադրամը՝ աջակցելու պատերազմից տուժածներին: ՀԲԸՄ-ն նվիրահավաքների միջոցով հանգանակեց 5 միլիոն դոլար: Կարիքավորներին բաժանվեցին 170,000 պարենային զամբյուղներ, տրամադրվեցին շտապ բժշկական ծառայություններ ավելի քան 15,000 շահառուի,  ֆինանսավորվեցին շուրջ 1,000 վիրահատություններ: ՀԲԸՄ-ն Հայաստանում ձևավորեց հայրենադարձության զգալի ծրագրեր՝ երկարաժամկետ աջակցության, առողջապահության, կրթության և սոցիալական ծառայությունների ոլորտներում՝ համագործակցելով «Սիրիահայերի հիմնախնդիրները համակարգող կենտրոն» ՀԿ-ի հետ: 2016-ին բացվեց ՀԲԸՄ «Կլաուդիա Նազարյան բժշկական կենտրոնը», որը բժշկական խորհրդատվական ծառայություններ է մատուցում սիրիահայերին: ՀԲԸՄ-ն Արցախում գտնվող սիրիահայերի համար իրակացրեց գյուղատնտեսական ծրագրեր:

Հայաստանի և Արցախի մարդկային կապիտալի ներուժի խրախուսման նպատակով, ՀԲԸՄ-ն մեկնարկել է տարբեր սոցիալ-տնտեսական ծրագրեր, որոնք ուղղված են տեղաբնակների կարողությունների հզորացմանը: Այդ ծրագրերի թվում են «Կին ձեռներեցներ» ծրագիրը՝ անվճար առաջնորդության և ձեռներեցության դասընթացը, որը միտված է կանանց ակտիվության բարձրացմանը, ինչպես նաև «Հուսու դաշտեր» և «Ձիթենու այգիներ» հողագործների աջակցման ծրագրերը, որոնք իրականացվում են Արցախի աջակցության հիմնադրամի միջոցով: 

Վերոհիշյալ ջանքերն ընդարձակվեցին՝ ներառելով ՀԲԸՄ «Կին ծրագրավորողներ» ծրագիրը 2020 թ. և ամրապնդեցին սփյուռքի հետ կապը ՀԲԸՄ «Անի» և ՀԲԸՄ «Բիզնես մենթորներ» 2021 թ. ծրագրերի միջոցով: ՀԲԸՄ-ն նաև վերահաստատեց իր տեղը որպես առանցքային գործընկեր միջազգային կազմակերպությունների համար՝ համագործակցելով Եվրոպական միության, ԱՄՆ ՄԶԳ-ի և այլոց հետ՝ սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրեր իրականացնելու Հայաստանի բնակչության համար:

Համավարակի, Բեյրութում տեղի ունեցած պայթյունի և Արցախի դեմ սանձազերծված 44-օրյա ողբերգական պատերազմի պատճառով ճգնաժամային իրավիճակ էր ստեղծվել: ՀԲԸՄ-ի կամավորների ցանցն ամենուրեք սկսեց օգնություն ցուցաբերել մարդկանց: ՀԲԸՄ-ն տարվա ընթացքում ՀԲԸՄ Գլոբալ Օգնության Հիմնադրամի միջոցով տարբեր արտակարգ իրավիճակների դիմագրավման, պարենային անապահովության, բժշկական օգնության, կրթության, ավանդական շտապ օգնության համար միլիոնավոր դոլարներ հանգանակեց՝ միաժամանակ ընդլայնելով մարդասիրական օգնության շրջանակը՝ ներառելով մտավոր առողջությունն ու սոցիալական ծառայությունները: Տարի, որտեղ բոլոր գործողությունները վիրտուալ էին՝ ՀԲԸՄ համայնքները շարունակեցին աշխատել ու նոր կապեր հաստատել՝ վերահաստատելով 1906 թ. հիմնադրված ցանցի կարևորությունը: